๗.เรื่องจูฬธนุคคหบัณฑิต

เรื่องจูฬธนุคคหบัณฑิต

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภภิกษุหนุ่รูปหนึ่ง  ตรัสพระธรรมเทศฯนี้ว่า  วิตกฺกมถิตสฺส  เป็นต้น

ในกาลครั้งหนึ่ง   ภิกษุหนุ่มรูปหนึ่ง  นำภัตตาหารไปฉันอยู่ในโรงฉัน  หลังจากฉันภัตตาหารเสร็จเรียบร้อยแล้ว  อยากจะดื่มน้ำ  จึงไปที่บ้านหลังหนึ่ง เพื่อขอน้ำดื่ม  และมีหญิงสาวคนหนึ่งตักน้ำมาถวายให้ดื่ม  นางเห็นภิกษุนั้นแล้วเกิดความพึงพอใจ  ต้องการจะได้ภิกษุมาเป็นสามี จึงกล่าวว่า “ท่านผู้เจริญ  เมื่อมีความต้องการน้ำดื่ม  ท่านก็พึงมาในเรือนนี้แหละแม้อีก”  ตั้งแต่นั้นมา ภิกษุนั้นเมื่อต้องการน้ำดื่มก็ได้ไปที่บ้านหลังนั้นเป็นประจำ   ต่อมา นางได้นิมนต์ภิกษุนั้นไปฉันภัตตาหารที่บ้าน  และได้ถือโอกาสบอกกับท่านว่า  ที่บ้านของนางมีทุกสิ่งทุกอย่าง  จะขาดก็แต่เพียงคนที่จะมาช่วยดูแลจัดการเท่านั้น   ภิกษุพอได้ยินเช่นนั้นก็เกิดความรักในหญิงสาว  และต้องการจะสึกออกไปครองรักกับนางมาก   จนถึงกับกินไม่ได้นอนไม่หลับ   ร่างกายผ่ายผอม  ภิกษุอื่นๆจึงได้นำเรื่องนี้ขึ้นกราบบังคมทูลพระศาสดา    พระศาสดาได้ตรัสเรียกภิกษุนั้นมาเฝ้า  และตรัสเล่าว่า  ผู้หญิงคนนี้เคยทำเรื่องไม่ดีแบบเดียวกันนี้กับภิกษุนี้มาแล้วในอดีตชาติ  โดยในครั้งนั้น  ภิกษุนี้เป็นจูฬธนุคคหบัณฑิต  ไปศึกษาอยู่ในสำนักของอาจารย์ทิศาปาโมกข์  ในกรุงตักกสิลา  หลังสำเร็จการศึกษาแล้ว  ได้ลูกสาวของอาจารย์เป็นภรรยา  ขณะพากันเดินทางจะกลับบ้านของฝ่ายชาย  พบโจรป่ากลางทาง  เกิดการต่อสู้ระหว่างจูฬธนุคคหบัณฑิต กับหัวหน้าโจร  ขณะที่จูฬธนุคคหบัณฑิตจับหัวหน้าโจรฟาดล้มลงที่พื้นดิน จึงร้องบอกให้ภรรยาส่งดาบให้  แต่ภรรยาเกิดรักในหัวหน้าโจรอย่างฉับพลัน  แทนที่จะยื่นดาบนั้นให้สามีกลับยื่นให้แก่หัวหน้าโจร   ให้หัวหน้าโจรฆ่าสามี   จากนั้นได้ตรัสประชุมชาดกว่า  จูฬธนุคคหบัณฑิค  คือ  ภิกษุรูปนี้  ส่วนหญิงที่เป็นภรรยา  ก็คือ หญิงสาวแรกรุ่นคนนี้นี่เอง

แล้วทรงโอวาทภิกษุนั้นว่า “ หญิงนั้น  ปลงบัณฑิตผู้เลิศ  ในชมพูทวีปทั้งสิ้น  จากชีวิต  เพราะความสิเนหาในชายคนหนึ่ง  ซึ่งตนเป็นครู่เดียวนั้นอย่างนี้  ภิกษุ  เธอจงตัดตัณหาของเธอ  อันปรารภหญิงนั้นเกิดขึ้นเสีย”

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  สองพระคาถานี้ว่า

วิตกฺกมถิตสฺส  ชนฺตุโน
ติพฺพราคสฺส  สุภานุปสฺสิโน
ภิยฺโย  ตณฺหา  ปวฑฺฒติ
เอส  โข  ทฬฺหํ  กโรติ  พนฺธนํ ฯ

วิตกฺกูปสเม  จ  โย  รโต
อสุภํ  ภาวยตี  สทา  สโต
เอโส  โข  พฺยนฺติกาหติ
เอสจฺฉินฺทติ  มารพนฺธนํ ฯ

ตัณหา  ย่อมเจริญยิ่งแก่ชนผู้ถูกวิตกย่ำยี
มีราคะจัด  เห็นอารมณ์ว่างาม
บุคคลนั่นแล  ย่อมทำเครื่องผูกให้มั่น.

ส่วนภิกษุใด  ยินดีในธรรมเป็นที่เข้าไประงับวิตก
เจริญอสุภฌานอยู่มีสติทุกเมื่อ
ภิกษุนั่นแล  จักทำตัณหาให้สูญสิ้นได้
ภิกษุนั่น  จะตัดเครื่องผูกแห่งมารได้.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   ภิกษุนั้นบรรลุโสดาปัตติผล   พระธรรมเทศนามีประโยชน์  แม้แก่บุคคลผู้มาประชุมกัน.