ลักษณะพระบรมสารีริกธาตุและพระธาตุพระสาวก ๔๘

 

1.  พระบรมสารีริกธาตุ มีสัณฐานดังเมล็ดถั่วแตกอย่างหนึ่ง  ข้าวสารหักอย่างหนึ่ง  เมล็ดพรรณผักกาดอย่างหนึ่ง  มีพรรณดังสีทองอุไร  สีแก้วผลึก  หรือแก้วมุกดา  สีดอกพิกุล  อย่างทองอุไรนั้นบางทีมีรูทะลุตลอดเส้นผมลอดได้
2. ธาตุพระสารีบุตร มีสัณฐานกลมเป็นปริมณฑลบ้าง  รีเป็นไข่จิ้งจกบ้าง  เป็นดังรูปบาตรคว่ำบ้าง  พรรณขาวดังสีสังข์  สีพิกุลแห้ง  สีหวายตะค้า
3. ธาตุพระโมคคัลลานะ มีสัณฐานกลมเป็นปริมณฑลอย่างหนึ่ง  รีเป็นผลมะตูมและเมล็ดทองหลางก็มี  และเมล็ดสวาดก็มี  เป็นเมล็ดดำก็มี  สีเหลืองเหมือนหวายตะค้าบ้าง  สีขาวบ้าง  เขียวช้ำในและลายดังไข่นกบ้าง  ร้าวเป็นสายเลือดบ้าง
4. ธาตุพระสิวลี มีสัณฐานดังเมล็ดในพุทราอย่างหนึ่ง  ผลยอป่าอย่างหนึ่ง  พรรณเขียวดังดอกผักตบบ้าง  แดงดังสีหม้อใหม่บ้าง  สีพิกุลแห้งบ้าง  เหลืองดังหวายตะค้าบ้าง  ขาวดังสีสังข์บ้าง
5. ธาตุพระองคุลิมาล มีสัณฐานคอดดังคอสากบ้าง  ที่มีรูโปร่งตลอดเส้นผงลอดได้ก็มี  พรรณขาวดังสีสังข์  เหลืองดังดอกจำปาสีฟ้าหมอก
6. ธาตุพระอัญญาโกณฑัญญะ มีสัณฐานงอนช้อยดังงาช้าง  พรรณขาวดังดอกมะลิตูมอย่างหนึ่ง  เหลืองอย่างหนึ่ง  ดำอย่างหนึ่ง
7. ธาตุพระอนุรุทธะ มีสัณฐานเป็นสามเหลี่ยม  พรรณแดงดังสีเลือดนก
8. ธาตุพระกัจจายนะ มีสัณฐานดังศีรษะช้าง  ดังเบี้ยจั่น  พรรณขาวดังสีสังข์ก็มี  เหลืองก็มี
9. ธาตุพระพิมพาเถรี มีสัณฐานดังแป้งหยด  เป็นจั่วสามเหลี้ยม  เป็นเล็บมือ  เป็นแผ่นกระแจะ  พรรณขาวบ้าง  เหลืองดังสีลานบ้าง  ดำก็มีบ้าง  สีดอกพิกุลแห้งบ้าง  บางที่มีรูทะลุกลาง  บางที่ไม่ทะลุเป็นแต่สะดือก็มี
10. ธาตุพระสันตติมหาอำมาตย์ มีสัณฐานดังดอกมะลิตูม  พรรณขาวดังสีสังข์
11. ธาตุพระภัททิยะ มีสัณฐานดังกลอง  ที่สุดทั้งสองข้างเรียวเล็ก  พรรณดังสีดอกพุดตาน
12. ธาตุพระอานนท์ มีสัณฐานดังใบบัวเผื่อน  พรรณดำดังน้ำรักอย่างหนึ่ง  สีขาวสะอาดดังสีเงินอย่างหนึ่ง
13. ธาตุพระอุปคุตตะ มีสัณฐานหัวคอดท้ายคอด  พรรณดังสีดอกพิกุลแห้ง  สีเปลือกหอม
14. ธาตุพระอุทายี มีสัณฐานยาวและคดดังกฤช  พรรณดังสีดอกบัวโรย  สีดอกบานไม่รู้โรย   สีดอกหงอนไก่  สีดอกคำ
15. ธาตุพระอุตตราเถรี มีสัณฐานดังรูปพระควัมปติ  พรรณดังเมฆสีหมอกฟ้า  สีแดงเข้ม
16. ธาตุพระกาฬุทายีเถระ มีสัณฐานดังลูกหินบด  พรรณดังสีเมฆเกล็ดฟ้า
17. ธาตุพระปุณณเถระ มีสัณฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส  พรรณสีขาว  สีดอกพิกุลแห้ง
18. ธาตุพระอุปนันทะ มีสัณฐานกลมเป็นปริมณฑล  พรรณสีเขียว
19. ธาตุพระสัมปฑัญญะ มีสัณฐานเท่าหมากสงปอกแล้ว  พรรณสีแดงขาว
20. ธาตุพระจุลลินเถระ มีสัณฐานต่าง ๆ หากำหนดมิได้  พรรณดังสีดอกจำปา  สีกล้วยครั่ง
21. ธาตุพระจุลนาคะ มีสัณฐานดังดอกดีปลี  เป็นปุ่ม  ยาว  ทบไปทบมาทั่วทั้งองค์  พรรณขาวดังสีสังข์
22. ธาตุพระมหากัปปินะ มีสัณฐานดังผลชะเอม  พรรณขาวข้างแดงข้างอย่างหนึ่ง  เหลืองข้างเขียวข้างอีกอย่างหนึ่ง
23. ธาตุพระยังคิกเถระ  มีสัณฐานสี่เหลี่ยมแบนเป็นหน้ากระดาน  มีรูกลาง  พรรณดังสีทองแดง
24. ธาตุพระสุมนเถระ มีสัณฐานดังหอยโข่ง  พรรณแดงดังสีชาด  ดังสีเสนกำมะถัน
25. ธาตุพระกังขาเรวตะ มีสัณฐานกลม  งอกกะปุ่มกะป่ำดังภูเขา  พรรณเขียวดังสีลูกปัด  สีปีกแมลงทับ  สีลูกจันทน์อ่อน
26. ธาตุพระโมฆราชเถระ มีสัณฐานดังฟองมัน  พรรณสีเมฆหมอกสีดำเทา
27. ธาตุพระอุตตระ มีสัณฐานดังเมล็ดแตงโม  พรรณแดงดังเปลือกกรู  ดังผลหว้า
28. ธาตุพระคิริมานันทะ มีสัณฐานดังดอกพิกุล  พรรณเหลืองแก่ดังสีขมิ้น  สีดอกการะเกด
29. ธาตุพระสุปากะ มีสัณฐานดังผลมะม่วง  กลางทะลุเป็นรูตลอด  พรรณแดง  เหลือง  ขาว
30. ธาตุพระวิมละ มีสัณฐานกลมยาว  มีรูทะลุตลอดหัวท้าย  พรรณสีเขียว  สีขาว
31. ธาตุพระเวณุหาสะ มีสัณฐานดังตาอ้อย  พรรณแดงดังสีฝาง  สีมะเดื่อสุก
32. ธาตุพระอุคคาเรวตะ     มีสัณฐานดังผลกระจับ  พรรณดังเมล็ดในทับทิมสุก
33. ธาตุพระอุบลวรรณาเถรี มีสัณฐานงอนดังกระดูกสันหลังงู  มีรูทะลุกลาง  พรรณเหลืองดังเกสรบัว
34. ธาตุพระโลหนามเถระ มีสัณฐานผลฝ้าย  (บางตำราว่าเมล็ดฝ้าย)  พรรณเขียวเหลืองแดง  เหมือนฟ้า  ทับทิม  เหมือนดอกลั่นทมชนิดหนึ่ง  เหมือนปูนแดงอย่างหนึ่ง
35. ธาตุพระคันธทายี มีสัณฐานดังวงพระจันทร์ข้างแรม
36. ธาตุพระโคธิกะ มีสัณฐานดังลูกข่าง
37. ธาตุพระปิณฑปาติยะ มีสัณฐานเป็นกลีบกนก
38. ธาตุพระกุมารกัสสปะ มีสัณฐานดังคอนนกเขา
39. ธาตุพระภัททคู มีสัณฐานดังตัว  อุ
40. ธาตุพระโคทัตตะ มีสัณฐานดังผลมะระ
41. ธาตุพระอนาคารกัสสปะ มีสัณฐานเหมือนหอยสังข์
42. ธาตุพระควัมปติ มีสัณฐานเหมือนใบบัวอ่อน
43. ธาตุพระมาลียเทวะ มีสัณฐานเหมือนขันครอบ  พรรณดังสีขมิ้นชัน
44. ธาตุพระกิมิลเถระ มีสัณฐานเหมือนบัณเฑาะว์
45. ธาตุพระวังคีสเถระ มีสัณฐานดังเมล็ดน้อยหน่าตัด
46. ธาตุพระโชติยเถระ มีสัณฐานดังผลลูกจันทน์
47. ธาตุพระเวยยากัปปะ มีสัณฐานดังทองนั่งเบ้า
48. ธาตุพระกุณฑลติสสะ     มีสัณฐานดังจาวลูกจันทน์