๙.เรื่องอุปกาชีวก

เรื่องอุปกาชีวก

พระศาสดา  ทรงปรารภอาชีวกชื่ออุปกะ  ในระหว่างทาง  ตรัสพระธรรมเทศฯนี้ว่า  สพฺพาภิภู  เป็นต้น

ในสมัยหนึ่ง  พระศาสดา  ทรงบรรลุพระสัพพัญญุตญาณแล้ว  ทรงยังกาลให้ล่วงไปที่ควงไม้โพธิ์  7  สัปดาห์  ทรงถือบาตรและจีวรของพระองค์  เสด็จดำเนินไปสิ้นหนทางประมาณ 18 โยชน์มุ่งกรุงพาราณสี   เพื่อจะทรงแสดงพระธรรมจักกัปปวัตตนสูตร  แก่พระปัญจวัคคีย์ทั้ง 5  คือ โกณฑัญญะ  วัปปะ  ภัททิยะ  มหานามะ  และอัสสชิ   ได้ทอดพระเนตรเห็นอาชีวกชื่ออุปกะในระหว่างทาง  ฝ่ายอุปากาชีวก  เห็นพระศาสดาแล้ว  ทูลถามว่า  “ผู้มีอายุ  อินทรีย์ของท่านผ่องใสยิ่งนัก  ผิวพรรณก็บริสุทธิ์ผุดผ่อง  ผู้มีอายุ  ท่านบวชเฉพาะใคร ?  ใครเป็นศาสดาของท่าน ?  หรือท่านชอบใจธรรมของใคร ?”
ลำดับนั้น  พระศาสดา  ตรัสว่า  “เราไม่มีอุปัชฌาย์หรืออาจารย์”

จากนั้น พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้ว่า

สพฺพาภิภู   สพฺพวิทูหมสฺมิ
สพฺเพสุ  ธมฺเมสุ  อนูปลิตฺโต
สพฺพญฺชโห  ตณฺหกฺขเย  วิมุตฺโต
สยํ  อภิญฺยาย  กมุทฺทิเสยฺยํ ฯ

เราเป็นผู้ครอบงำธรรมได้ทั้งหมด
รู้ธรรมทุกอย่าง  ไม่ติดอยู่ในธรรมทั้งปวง
ละธรรมได้ทุกอย่าง
พ้นแล้ว  ในเพราะธรรมเป็นที่สิ้นไปแห่งตัณหา
รู้เองแล้ว  จะพึงอ้างใครเล่า ?(ว่าเป็นอุปัชฌาย์อาจารย์).

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง  อุปกาชีวก  ไม่ยินดี  ไม่คัดค้านพระดำรัสของพระตถาคต  ได้แต่สั่นศีรษะ  แลบลิ้น  เดินทางที่ทางแคบๆ  ไปสู่ที่พักของนายพรานแห่งหนึ่ง.