๘.เรื่องภิกษุ 500 รูป

เรื่องภิกษุ  ๕๐๐ รูป

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภภิกษุ 500 รูป  ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 83 นี้

ครั้งหนึ่ง พระศาสดาเสด็จไปประทับอยู่ในเมืองเวรัญชา พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์ 500 รูป ตามคำทูลนิมนต์ของพราหมณ์ชื่อเวรัญชะ  แต่เวรัญชพราหมณ์ถูกมารดลใจจนลืมนึกถึงพระศาสดาและภิกษุทั้งหลาย   ประจวบกับเวลานั้นเมืองเวรัญชาเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำอดอยากอาหาร  พวกภิกษุเที่ยวบิณฑบาตไปตามเมืองเวรัญชาทั้งในเมืองและนอกเมืองไม่ค่อยได้อาหารบิณฑบาต จึงลำบากในการดำรงชีพมาก  แต่แม้ว่าจะเผชิญกับความลำบากเช่นนี้ พระภิกษุทั้งหลายก็ไม่ท้อแท้ใจ  มีความสันโดษกับข้าวแดงสำหรับเลี้ยงมาที่พวกพ่อค้าม้าจัดแจงนำมาถวายทุกวัน

พระศาสดาประทับอยู่ที่เมืองเวรัญชานั้นสิ้นไตรมาสแล้ว  ทรงอำลาเวรัญชพราหมณ์  เสด็จกลับวัดพระเชตวัน พร้อมกับภิกษุ 500 รูปนั้น  ชาวเมืองสาวัตถีได้ถวายอาคันตุกภัตแด่พระศาสดาด้วยการจัดอาหารดีๆทุกชนิดมาถวาย

พวกคนที่เลี้ยงชีวิตด้วยการรับประทานเศษอาหารที่เหลือจากพระสงฆ์(พวกกินเดน) 500 คน เมื่อได้รับประทานอาหารดีๆ ที่เหลือจากที่พระภิกษุฉันแล้ว ก็นอนหลับ เมื่อลุกขึ้นมา ก็ไปที่ฝั่งแม่น้ำ แผดเสียงโห่ร้อง  กระโดดโลดเต้น ซ้อมมวยปล้ำ เล่นกัน ส่งเสียงอึกทึก

พวกภิกษุสนทนากันในโรงธรรมเกี่ยวกับพฤติกรรมของพวกคนกินเดนเหล่านี้ “ดูเถิด ผู้มีอายุทั้งหลาย ในเวลาเกิดทุพภิกขภัย  พวกกินแดนเหล่านี้  มิได้แสดงอาการผิดปกติอะไรๆ ในเมืองเวรัญชา  แต่พอมาได้รับประทานอาหารที่ดีๆเข้า  เที่ยวแสดงอาการผิดปกติหลายๆอย่าง ส่วนพวกภิกษุกลับมีพฤติกรรมที่สงบทั้งในตอนที่อยู่ในเมืองเวรัญชาและเมื่อตอนที่มาอยู่ที่นี่”

พระศาสดาได้ตรัสกับพวกภิกษุที่สนทนากันเหล่านี้ว่า “เป็นธรรมชาติของอสัตบุรุษที่จะแสดงออกถึงความเศร้าโศกเสียใจเมื่อประสบทุกข์ และแสดงความดีใจเมื่อประสบสุข  ส่วนสัตบุรุษนั้นย่อมไม่แสดงอาการฟูขึ้นและอาการฟุบลงเมื่อเผชิญกับความสุขและความทุกข์”  

จากนั้นพระศาสดาได้ตรัส พระธรรมบท พระคาถาที่ 83 ว่า

สพฺพตฺถ เว สปฺปุริสา จชนฺติ
นะ กามกามา ลปยนฺติ สนฺโต
สุเขน ผุฏฺฐา  อถวา ทุกฺเขน
น อุจฺจาวจํ ปณฺฑิตา ทสฺสยนฺติฯ

สัตบุรุษทั้งหลายสละความยึดมั่นในทุกสิ่ง
ไม่พูดพล่ามเพราะความอยากได้
เมื่อมีสุขหรือทุกข์มากระทบ
บัณฑิตทั้งหลายจะไม่แสดงอาการฟูใจ หรือฟุบใจ.

เมื่อพระสัทธรรมเทศนาจบลง  ชนเป็นอันมาก  ได้บรรลุพระอริยผลทั้งหลาย  มีพระโสดาบันเป็นต้น.